Ο Λέων Τολστόι εκτός από μεγάλος συγγραφέας και μυθιστοριογράφος – γνωστός για τα έργα του: «Πόλεμος και Ειρήνη» (1869), «Άννα Καρένινα» (1877), «Ανάσταση» (1899) κ.ά., υπήρξε κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, ηθικός διανοητής και κοινωνικός μεταρρυθμιστής. Αποκυήματα των τελευταίων ιδιοτήτων του ήταν, μεταξύ άλλων, τα έργα: «Τι είναι θρησκεία», «Μια εξομολόγηση» (1882), «Τι πιστεύω» (1884) και η περίφημη πραγματεία του «Τι είναι τέχνη». Στο έργο του αυτό ο Τολστόι κάνει σύνδεση της τέχνης με την ηθική, ενώ πιστεύει παράλληλα, ότι η τέχνη εκφράζει συναισθήματα.
Το θέμα της τέχνης έχει απασχολήσει σοβαρά τον Τολστόι, καθώς σκεφτόταν κι επιχειρούσε να διατυπώσει μια θεωρία γι’ αυτήν, για περίπου 15 χρόνια, ώσπου κατάφερε να συγγράψει το δοκίμιό του. Εξαιτίας, όμως, της θρησκευτικής λογοκρισίας που υπήρξε στην εποχή του, δυσκολεύτηκε να το εκδώσει, και όταν το έκανε ήταν αλλοιωμένο και περιείχε πράγματα που δεν ήταν δικά του. Αλλά προχώρησε στην έκδοσή του, γιατί ήταν ο μόνος τρόπος να κυκλοφορήσουν οι ιδέες του, έστω και λειψές, στο ευρύ κοινό. Τελικά, με χαρά, το 1898, κατάφερε να εκδώσει το σύγγραμμά του ολοκληρωμένο, απαλλαγμένο από τη λογοκρισία, ενώ έκανε και κάποιες προσθήκες.
Ορισμένα από τα θέματα που έθεσε «απλά» και «ρωμαλέα», αποτελούν πυρήνα ενδιαφέροντος στον 20ο αιώνα. Ήταν αντίπαλος της θεωρίας «η τέχνη για την τέχνη». Πολεμούσε τις διάφορες παραλλαγές της θεωρίας αυτής και ιδιαίτερα τον φορμαλισμό. Υπήρξε γενναίος, αφού «τόλμησε» να απορρίψει (χωρίς, ωστόσο, να είναι ο μοναδικός) τους αρχαίους Έλληνες, τον Μιχαήλ Άγγελο, τον Σαίξπηρ, τον Μπετόβεν κ.ά. Πίστευε (όπως και οι άλλοι κοινωνιολόγοι-αισθητικοί αυτού του αιώνα) πως ο καλλιτέχνης είναι συγχρόνως και κοινωνικό άτομο, ένας πολίτης ή υπήκοος κι αυτό του επιβάλλει κάποιες υποχρεώσεις και μια κοινωνική υπευθυνότητα. Η ελευθερία του δεν πρέπει να καταλήγει σε ασυδοσία πνευματικά βλαπτική για την ομάδα στην οποία ανήκει. Διακήρυσσε πως η διαφορά ανάμεσα στην επιστήμη και την τέχνη είναι, ότι η πρώτη απευθύνεται στην κρίση, στο λογικό, ενώ η δεύτερη στην καρδιά, στο συναίσθημα. Ήταν διαποτισμένος από τις καλύτερες παραδόσεις της ρωσικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας, παρόλο που ο ορισμός του για την τέχνη ήταν στενός και μονόπλευρος, εφόσον τον περιόριζε μόνο στην περιοχή του αισθήματος.
Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον βιβλίο που αναδεικνύει και μια άλλη πλευρά του Τολστόι, τον οποίο ξέρουμε ευρύτερα ως μυθιστοριογράφο, αυτή του πρωτότυπου θεωρητικού της τέχνης.

δανεισμός χέρι με χέρι