Σε κάποια χώρα γίνονται εκλογές. Η καταμέτρηση των ψήφων στην πρωτεύουσα αναδεικνύει πρώτη δύναμη το λευκό με ποσοστό περίπου 70%. Oι εκλογές επαναλαμβάνονται την επόμενη Κυριακή και το λευκό ξεπερνά το 80%. Μπροστά στο διαφαινόμενο κενό εξουσίας, τα δύο μεγάλα κόμματα, ο κρατικός μηχανισμός και οι δημόσιες υπηρεσίες εγκαταλείπουν την πόλη, καταστρώνοντας αστυνομικά σχέδια για να ανακαλύψουν τον υποκινητή. Μια έκπληξη όμως περιμένει τους κρατούντες: ο πληθυσμός της πόλης αφυπνίζεται, «φωτίζεται», και ανακαλύπτει από την αρχή τις αξίες της αλληλεγγύης, της προσωπικής ευθύνης, της αλληλοβοήθειας. Το Κράτος όμως δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη.
Ένα απαισιόδοξο βιβλίο; «Δεν είμαι εγώ απαισιόδοξος. Eίναι ο κόσμος απαίσιος», ισχυρίζεται ο Ζοζέ Σαραμάγκου, που με το νέο αυτό μυθιστόρημά του, που κινείται στον αντίποδα του μυθιστορήματός του Περί τυφλότητος, γνώρισε και πάλι μεγάλη επιτυχία σε όλο τον κόσμο.

Ζοζέ Σαραμάγκου

Ο Ζοζέ Σαραμάγκου γεννήθηκε το 1922 στο χωριό Αζινιάγκα της Πορτογαλίας. Χρειάστηκε να εγκαταλείψει νωρίς το σχολείο για να δουλέψει. Ουσιαστικά είναι αυτοδίδακτος. Η πρώτη του νουβέλα Γη της αμαρτίας εκδόθηκε το 1947, μεσολάβησαν όμως τριάντα περίπου χρόνια μέχρι την έκδοση του σημαντικότερου μέρους του έργου του, για το οποίο βραβεύτηκε το 1998 με το βραβείο Νόμπελ. Ζει στο νησί Λανθαρότε στα Κανάρια με τη γυναίκα του Πιλάρ.

Από τις Eκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον, Ιστορία της Πολιορκίας της Λισαβόνας, Η πέτρινη σχεδία, Περί τυφλότητος, Όλα τα ονόματα, Η ιστορία της άγνωστης νήσου, Η σπηλιά, Ο άνθρωπος αντίγραφο, Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου (παραμύθι για παιδιά), Περί φωτίσεως, Περί θανάτου, Mικρές αναμνήσεις, όλα σε μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά.Το πιο πρόσφατο έργο του Το ταξίδι του ελέφαντα κυκλοφόρησε στην Πορτογαλία το 2009.
Βραβεία

* 1998 ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Βιβλιογραφία

* Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν:
* Το ταξίδι του ελέφαντα, 2009
* Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον, 2009
* Η ιστορία της άγνωστης νήσου, 2009
* Η πέτρινη σχεδία, 2008
* Ο άνθρωπος αντίγραφο, 2008
* Μικρές αναμνήσεις, 2008
* Περί τυφλότητος, 2008
* Περί θανάτου, 2007
* Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου, 2006
* Ιστορία της Πολιορκίας της Λισαβόνας, 2004
* Η σπηλιά, 2003
* Όλα τα ονόματα, 1999

Δεύτερο βιβλίο της τριλογίας που διαβάζω φέτος. Συναρπαστικό αλλά δε μου άρεσε όσο το περί τυφλότητας. Το βιβλίο μοιάζει να κινείται ακριβώς αντίστροφα από το προηγούμενο. Εκεί έχουμε μία γενική κατάσταση εξαθλίωσης και επιδημίας που βγάζει το χειρότερο εαυτό των ανθρώπων αλλά μένει προσηλωμένο στην ιστορία μίας ομάδας εφτά ανθρώπων τους οποίους παρακολουθεί και η οποίοι λόγω της βλέπουσας κεντρικής ηρωίδας διατηρεί τα στοιχεία της ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Εδώ παρόλο που η κατάσταση εγκλεισμού, η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα και η μεταφυσικά παρανοϊκή κατάσταση του κοινωνικού συνόλου παραμένει, το βιβλίο ακολουθεί κυρίως τη γενική κατεύθυνση της συλλογικής κατάστασης και όχι τη μεμονωμένη κατάσταση ηρώων, πλην συγκεκριμένων που φαίνονται να αλλάζουν στρατόπεδο, να φωτίζονται. Από τη μέση περίπου του βιβλίου εμφανίζονται και οι ήρωες του πρώτου, (που για να πω την αλήθεια αυτό ήταν που δε μου άρεσε στο βιβλίο). Υπήρχαν σελίδες που έκαναν επιτακτική την ανάγκη να έχεις διαβάσει το πρώτο αλλιώς έχανες όλη την ουσία της αθλιότητας που είχαν βιώσει οι ήρωες στο πρώτο βιβλίο. Στο σύμπαν όμως του Σαραμάγκου φαίνεται ότι οι καταστάσεις έπρεπε να συνδέονται για να δημιουργήσουν αίτιο και αιτιατό. Και ενώ φαινομενικά το πρώτο κυλάει μέσα στην απόλυτη απόγνωση για να καταλήξει σε ένα μάλλον (εμένα δε μου φάνηκε αλλά έτσι είπαν οι περισσότεροι) αισιόδοξο τέλος, στο δεύτερο αντιλαμβάνεσαι ότι οι πάντες ζουν σε μία ουτοπική ευδαιμονία και προσωπική φώτιση, όπου η αλληλεγγύη και η αυτορύθμιση έχουν αντικαταστήσει τις εξουσιαστικές δομές, αλλά το τέλος έρχεται σκληρό και προσγειωτικό. Όπως και στο πρώτο βέβαια σου παίρνει λίγο να συνηθίσεις την αγχωτική γραφή του Σαραμάγκου, τους χωρίς κανένα εξωτερικό χαρακτηριστικό και χώρισμα διαλόγους, τα πρόσωπα χωρίς όνομα, τις τεράστιες περιόδους του λόγου, αλλά σε αποζημιώνει με έναν υπόγειο σαρκασμό που φωτίζει σχεδόν όλες τις φράσεις και με μία διαύγεια σκέψης που δε νουθετεί, δεν ηθικολογεί αλλά σε κάνει συνένοχο. Ιδιαίτερος και εξαιρετικός συγγραφέας.

Α! και ένα προσωπικό dejavu: Στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009 ήμουν δικαστικός αντιπρόσωπος (πρόεδρος εφορευτικής επιτροπής) σε εκλογικό τμήμα της Κω. Εκεί ολοκλήρωσα και το βιβλίο "Οι θάλασσες του Νότου" του Μανουέλ Βαθκεθ Μονταλμπάν. Τα ξημερώματα της Κυριακής όταν ξεκίνησα να αναλάβω καθήκοντα, οι ουρανοί είχαν ανοίξει και έβρεχε καταρρακτωδώς, έχοντας μετατρέψει τους δρόμους της πόλης σε ποτάμια. Για να φτάσω στο εκλογικό τμήμα, τύλιξα τα εκλογικά βιβλία που κουβαλούσα μαζί μου στο αδιάβροχο που είχα και για τα σαράντα μέτρα που είχα να διανύσω μέχρι την πόρτα του σχολείου έγινα τόσο μούκεμα που στέγνωσα τρεις ολόκληρες ώρες μετά. Μία εβδομάδα μετά άρχισα να διαβάζω το βιβλίο. Η αφιέρωση του Σαραμάγκου είναι στο Μανουέλ Βαθκθεθ Μονταλμπάν, και το πρώτο κεφάλαιο ξεκινάει με το πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής ενός εκλογικού τμήματος που φτάνει εν μέσω καταρρακτώδους βροχής που δε λέει να σταματήσει στο εκλογικό τμήμα που αναλαμβάνει καθήκοντα και για τις πρώτες ώρες της ψηφοφορίας κανείς δεν ασχολείται με οτιδήποτε άλλο πλην της βροχής. Δεν υπάρχει πιο αναζωογονητικό πράγμα στη ζωή από αυτές τις μικρές συμπτώσεις που φαντάζουν συμπαντική συνωμοσία!