Not on the Label : What Really Goes into the Food on Your Plate
6 journalers for this copy...
This is one of the best books I have read this year, and I do intend to write a proper journal entry soon.
Edit 19/12: finally I managed to write this journal. I'm sorry it's in Dutch, but it's a bit too long to translate.
Heb je je wel eens afgevraagd wat 'verpakt onder beschermde atmosfeer' op dat zakje voorverpakte sla betekent? Of wat 'gemodificeerd maiszetmeel' precies is, en waarom het in de yoghurt-met-bosvruchten zit? Waarom ham altijd zo nat is? En alle courgettes exact even groot? Of waarom de biologische appels van AH in het Nederlandse appelseizoen geimporteerd worden uit Nieuw Zeeland?
Ik weet het nu. Gelezen in Not on the label, What really goes into the food on your plate, van de Britse Felicity Lawrence.
Beste mensen, lees dit boek. Ik ben niet helemaal naïef, en had al het een en ander gelezen over de productie van ons voedsel, maar het is nog veel, veel erger dan ik dacht. Ik ga niet samenvatten, maar wil wel graag delen wat er nu, een paar weken na het lezen van dit boek, in mijn hoofd omgaat.
Wat bij mij het meeste is blijven hangen zijn de garnalen. Ik ben opgegroeid op Texel, en bracht eindeloze zomerdagen door aan zee. Wij kinderen liepen een kwartiertje met ons netje door het water en hadden dan een emmertje vol glazig-wriemelende garnaaltjes (en een hoop andere spannende beestjes, maar die gingen weer snel terug de zee in). Mama kookte ze in het strandhuisje, een witgeverfd houten hok dat tegen het duin aan stond, met strandstoelen, handdoeken en een primusbrandertje. En schuilend achter het windscherm aten we de grijs-geworden garnaaltjes, met zanderig brood en lauwe appelsap. Mmmm… Iemand heeft eens gezegd dat nostalgie de herinnering is aan het voedsel dat je als kind hebt gegeten. Zo waar. En nu ik dit schijf kan ik ze nog proeven. Fris ziltig, nauwelijks zoet. Wind in je haar, zand kriebelend tussen je tenen, schilletjes klevend aan vingers en wangen.
Toen ik ouder werd, en mijn eigen keukentje had, waren van de ene op de andere dag overal garnalen te koop. En goedkoop! Zelfs voor mijn studentenbudget nog wel bereikbaar. Het duurde even voor het tot me doordrong dat er iets niet klopte. Groot en roze waren ze, nogal melig, en heel, heel zoet. Ik hoorde dat de Hollandse garnalen direct na de vangst werden gekookt en ingevroren, en dan overgevlogen naar Marokko om daar gepeld te worden door vrouwen in gekoelde loodsen. Vervolgens met het vliegtuig weer terug naar Nederland. Die garnalen hadden meer van de wereld gezien dan ik! En dat waren dan de ‘Hollandse’, met de vertrouwde grijs-roze tint en een smaak die nog vagelijk herinnerde aan vroeger. Goedkoper nog (en veel zoeter) waren die roze uit Noorwegen, en dan had je ook nog die hele grote (tijger)garnalen van onduidelijke herkomst, soms langer dan mijn hand en zo dik als mijn pols. Rare beesten… en ik vond ze vies ook!
Nu ik dit boek heb gelezen weet ik dat deze garnalen niet gevangen worden, maar gekweekt. Als ‘cash-crop’. In Thailand, in Vietnam. Op grote schaal, en aangemoedigd door subsidies en leningen vanuit Europa en de VS. En om dat te kunnen doen worden unieke ecosystemen langs de kusten vernietigd. De mangrovebossen, op de grens van land en water, die een noodzakelijk voorwaarde zijn voor de biodiversiteit in het gebied, worden rücksichtlos gekapt. En het land wordt vervolgens ‘schoongemaakt’ met bestrijdingsmiddelen, omdat de kweekgarnalen net als andere bio-industriebeesten snel ziek worden. Er worden dus grote hoeveelheden medicijnen gebruikt, en bij iedere ‘oogst’ moeten de bassins weer ontsmet worden. Al die chemicaliën verdwijnen in zee, waardoor de vissen die er nog over waren na het kappen van de mangroves doodgaan, en de vissers brodeloos worden. Veel vissers gaan dus zelf ook maar in de garnalenteelt, waartoe vaak alle familiebezittingen verkocht worden. En omdat het proces kwetsbaar is, en het regelmatig mis gaat (d.w.z. de garnalen gaan dood voordat ze groot genoeg zijn) zijn het alleen de grotere bedrijven die overleven. Voormalige vissers en boeren hebben geen andere keus dan naar de stad te trekken en daar werk te zoeken.
Het ergste is nog dat die hele garnalenkweek op termijn totaal onhoudbaar is. In het boek wordt een Thaise ambtenaar aangehaald, die uitlegt dat na een paar jaar een garnalenfarm zo verzadigd is van chemicaliën dat de teelt onmogelijk wordt. Maar door de vervuiling is het land volslagen onbruikbaar geworden. “After shrimps, there is nothing.” (1)
Beste mensen, *niana klimt even op de zeepkist*, eet deze rommel niet. Dit is geen voedsel, dit is een ecologische en maatschappelijke ramp in een plastic bakje. Het lukt mij ook niet om consequent lokaal&biologisch te zijn in mijn gewone dagelijkse boodschappen, maar dit wil ik dus echt niet meer. Niet thuis, niet in restaurants, niet op een broodje van de lunchroom. Gewoon, niet. En is dat nou ingewikkeld? Nee, niet echt. Want een mens kan prima zonder vieze garnalen. *stapt weer van de zeepkist af*
Oh ja, en als je wilt weten hoe mijn garnalen vroeger op het strand smaakten, ga dan naar een Belgisch of Frans kustplaatsje, en eet ze in de buurt van een visafslag. Ergens waar je ze zelf nog moet pellen, bij voorkeur op een plek waar de vissers zelf ook komen. Dàt is nou echt eten!
(1) Ik heb het boek niet bij de hand en citeer dus uit mijn geheugen.
Edit 19/12: finally I managed to write this journal. I'm sorry it's in Dutch, but it's a bit too long to translate.
Heb je je wel eens afgevraagd wat 'verpakt onder beschermde atmosfeer' op dat zakje voorverpakte sla betekent? Of wat 'gemodificeerd maiszetmeel' precies is, en waarom het in de yoghurt-met-bosvruchten zit? Waarom ham altijd zo nat is? En alle courgettes exact even groot? Of waarom de biologische appels van AH in het Nederlandse appelseizoen geimporteerd worden uit Nieuw Zeeland?
Ik weet het nu. Gelezen in Not on the label, What really goes into the food on your plate, van de Britse Felicity Lawrence.
Beste mensen, lees dit boek. Ik ben niet helemaal naïef, en had al het een en ander gelezen over de productie van ons voedsel, maar het is nog veel, veel erger dan ik dacht. Ik ga niet samenvatten, maar wil wel graag delen wat er nu, een paar weken na het lezen van dit boek, in mijn hoofd omgaat.
Wat bij mij het meeste is blijven hangen zijn de garnalen. Ik ben opgegroeid op Texel, en bracht eindeloze zomerdagen door aan zee. Wij kinderen liepen een kwartiertje met ons netje door het water en hadden dan een emmertje vol glazig-wriemelende garnaaltjes (en een hoop andere spannende beestjes, maar die gingen weer snel terug de zee in). Mama kookte ze in het strandhuisje, een witgeverfd houten hok dat tegen het duin aan stond, met strandstoelen, handdoeken en een primusbrandertje. En schuilend achter het windscherm aten we de grijs-geworden garnaaltjes, met zanderig brood en lauwe appelsap. Mmmm… Iemand heeft eens gezegd dat nostalgie de herinnering is aan het voedsel dat je als kind hebt gegeten. Zo waar. En nu ik dit schijf kan ik ze nog proeven. Fris ziltig, nauwelijks zoet. Wind in je haar, zand kriebelend tussen je tenen, schilletjes klevend aan vingers en wangen.
Toen ik ouder werd, en mijn eigen keukentje had, waren van de ene op de andere dag overal garnalen te koop. En goedkoop! Zelfs voor mijn studentenbudget nog wel bereikbaar. Het duurde even voor het tot me doordrong dat er iets niet klopte. Groot en roze waren ze, nogal melig, en heel, heel zoet. Ik hoorde dat de Hollandse garnalen direct na de vangst werden gekookt en ingevroren, en dan overgevlogen naar Marokko om daar gepeld te worden door vrouwen in gekoelde loodsen. Vervolgens met het vliegtuig weer terug naar Nederland. Die garnalen hadden meer van de wereld gezien dan ik! En dat waren dan de ‘Hollandse’, met de vertrouwde grijs-roze tint en een smaak die nog vagelijk herinnerde aan vroeger. Goedkoper nog (en veel zoeter) waren die roze uit Noorwegen, en dan had je ook nog die hele grote (tijger)garnalen van onduidelijke herkomst, soms langer dan mijn hand en zo dik als mijn pols. Rare beesten… en ik vond ze vies ook!
Nu ik dit boek heb gelezen weet ik dat deze garnalen niet gevangen worden, maar gekweekt. Als ‘cash-crop’. In Thailand, in Vietnam. Op grote schaal, en aangemoedigd door subsidies en leningen vanuit Europa en de VS. En om dat te kunnen doen worden unieke ecosystemen langs de kusten vernietigd. De mangrovebossen, op de grens van land en water, die een noodzakelijk voorwaarde zijn voor de biodiversiteit in het gebied, worden rücksichtlos gekapt. En het land wordt vervolgens ‘schoongemaakt’ met bestrijdingsmiddelen, omdat de kweekgarnalen net als andere bio-industriebeesten snel ziek worden. Er worden dus grote hoeveelheden medicijnen gebruikt, en bij iedere ‘oogst’ moeten de bassins weer ontsmet worden. Al die chemicaliën verdwijnen in zee, waardoor de vissen die er nog over waren na het kappen van de mangroves doodgaan, en de vissers brodeloos worden. Veel vissers gaan dus zelf ook maar in de garnalenteelt, waartoe vaak alle familiebezittingen verkocht worden. En omdat het proces kwetsbaar is, en het regelmatig mis gaat (d.w.z. de garnalen gaan dood voordat ze groot genoeg zijn) zijn het alleen de grotere bedrijven die overleven. Voormalige vissers en boeren hebben geen andere keus dan naar de stad te trekken en daar werk te zoeken.
Het ergste is nog dat die hele garnalenkweek op termijn totaal onhoudbaar is. In het boek wordt een Thaise ambtenaar aangehaald, die uitlegt dat na een paar jaar een garnalenfarm zo verzadigd is van chemicaliën dat de teelt onmogelijk wordt. Maar door de vervuiling is het land volslagen onbruikbaar geworden. “After shrimps, there is nothing.” (1)
Beste mensen, *niana klimt even op de zeepkist*, eet deze rommel niet. Dit is geen voedsel, dit is een ecologische en maatschappelijke ramp in een plastic bakje. Het lukt mij ook niet om consequent lokaal&biologisch te zijn in mijn gewone dagelijkse boodschappen, maar dit wil ik dus echt niet meer. Niet thuis, niet in restaurants, niet op een broodje van de lunchroom. Gewoon, niet. En is dat nou ingewikkeld? Nee, niet echt. Want een mens kan prima zonder vieze garnalen. *stapt weer van de zeepkist af*
Oh ja, en als je wilt weten hoe mijn garnalen vroeger op het strand smaakten, ga dan naar een Belgisch of Frans kustplaatsje, en eet ze in de buurt van een visafslag. Ergens waar je ze zelf nog moet pellen, bij voorkeur op een plek waar de vissers zelf ook komen. Dàt is nou echt eten!
(1) Ik heb het boek niet bij de hand en citeer dus uit mijn geheugen.
Niana has offered this one for the ring I started with another copy of this book, which has gone back to its owner. We will get it on the road as soon as possible.
Journal Entry 3 by biba89 at Controlled Release in Controlled Release, A Bookcrossing member -- Controlled Releases on Tuesday, November 15, 2005
Released 18 yrs ago (11/16/2005 UTC) at Controlled Release in Controlled Release, A Bookcrossing member -- Controlled Releases
WILD RELEASE NOTES:
RELEASE NOTES:
One big ring, two copies to travel simultaneously. The BCID of the other copy is 712-3366580.
Perhaps we still need to think through the details, such as where to post your journal and where to look for the next person on this ring list.
This copy goes to iiwi today, first one on the list.
The list is:
- iiwi
- olifant
- nrrdgrrl
- mopperhond
- janna2
- dutch-flybaby
- gnoe
- uhmmm - leest hem nu
- jehanne
- granuaile
- 061019alexandra
and back to niana.
One big ring, two copies to travel simultaneously. The BCID of the other copy is 712-3366580.
Perhaps we still need to think through the details, such as where to post your journal and where to look for the next person on this ring list.
This copy goes to iiwi today, first one on the list.
The list is:
- iiwi
- olifant
- nrrdgrrl
- mopperhond
- janna2
- dutch-flybaby
- gnoe
- uhmmm - leest hem nu
- jehanne
- granuaile
- 061019alexandra
and back to niana.
THis book is now standing on my BC-shelf.
Vandaag zag ik dit in de krant:
"Vrees opmars van Chinees fruit
De groothandel in groente en fruit is bang dat de Chinese concurrentie binnen vijf jaar de Nederlandse producent gaat verdringen.
[...] De Chinese groente- en fruithandelaren [...] zijn met name geïnteresseerd in de bestrijdingsmethoden van plagen en de toepassing van pesticiden. Voor de consument heeft een voorspelde Chinese invasie eventueel als voordeel dat het fruit en groente een stuk goedkoper wordt."
In China schijnt vooral ge-experimenteerd te worden met middelen of fruit in minder tijd sneller te laten groeien en rijpen.
De link met 'Not on the label' is duidelijk. Vermoedelijk zou dit artikel me ook niet zo zijn opgevallen als ik dit boek niet gelezen had. Het staat vol met voorbeelden hoe de natuur zo verdraaid wordt dan groente fruit en dieren sneller groeien, tegen minder kosten, en hoe het eten dat we in de winkel voorgeschoteld krijgen zo gemanipuleerd is dat het niets meer kost. Vaak sta ik in de supermarkt met het gevoel dat het gewoon 'niet kan'. Van bijna alle groenten in blik heb ik het gevoel dat de prijs ervan goedkoper is dan de kosten van alleen maar het blik. Nu, dat klopt. De kosten van groenten in blik zijn voor 90% de kosten van het blik. Groente, fruit en vlees kost bijna niets. Zoals mijn vader, over iets heel anders overigens, zei: "Het maken van iets, dat wordt niet gewaardeerd." Dat is waar. Het gaat om de toegevoegde waarde.
Dat groente, fruit en vlees bijna niets kosten, dat heeft zijn consequenties. Vooral de hoofdstukken die daarover gaan, vond ik erg interessant. Ik heb een aantal artikelen geschreven over waarom het niet werkt om bijstandsgerechtigden in de groente en fruit teelt in te zetten. Botom line van mijn gedachten was dat bijstandsgerechtigden gewoon veel te duur zijn. Mijn gedachtegang was dat een tomaat kweken in Spanje nu eenmaal goedkoper is dan een tomaat hier in Nederland kweken. De transportkosten van tomaten van Spanje naar Nederland zijn per tomaat nihil, dus de enige manier waarop een kweker hier in Nederland kan concureren is door veel meer tomaten te kweken in de kas, en door te besparen op areidsloon. Ziedaar de link met het artikel over China. Om zo veel mogelijk tomaten te kweken moeten ze zo snel mogelijk groeien en rijpen. Om op arbeidskosten te kunnen besparen moeten er Polen, Bulgaren en illegalen ingezet worden. Over supermarkten en de manier waarop die de markt in hun greep houden, wist ik niets. Ik ben bij dat dit boek me daarover vertelt.
Eigenlijk is dit boek de Europese 'fastfood nation'. Het vertelt volgens mij, anders dan de titel zegt, niet wat er in ons voedsel gaat, maar hoe onze manier van voedselverkrijging veranderd is. Het vertelt daarbij weinig over de katalisator van deze verandering, de computer. 'Just in time'-delivery en 'on demand bussiness' zijn niet per toeval de laatste twintig jaar opgekomen. Het is mogelijk gemaakt door computernetwerken, die real time vooraadbeheer hebben mogelijk gemaakt. Deze stille revolutie door het gebruik van computernetwerken, daarover is nog een prachtig boek te schrijven.
Naar wie moet het nu??
"Vrees opmars van Chinees fruit
De groothandel in groente en fruit is bang dat de Chinese concurrentie binnen vijf jaar de Nederlandse producent gaat verdringen.
[...] De Chinese groente- en fruithandelaren [...] zijn met name geïnteresseerd in de bestrijdingsmethoden van plagen en de toepassing van pesticiden. Voor de consument heeft een voorspelde Chinese invasie eventueel als voordeel dat het fruit en groente een stuk goedkoper wordt."
In China schijnt vooral ge-experimenteerd te worden met middelen of fruit in minder tijd sneller te laten groeien en rijpen.
De link met 'Not on the label' is duidelijk. Vermoedelijk zou dit artikel me ook niet zo zijn opgevallen als ik dit boek niet gelezen had. Het staat vol met voorbeelden hoe de natuur zo verdraaid wordt dan groente fruit en dieren sneller groeien, tegen minder kosten, en hoe het eten dat we in de winkel voorgeschoteld krijgen zo gemanipuleerd is dat het niets meer kost. Vaak sta ik in de supermarkt met het gevoel dat het gewoon 'niet kan'. Van bijna alle groenten in blik heb ik het gevoel dat de prijs ervan goedkoper is dan de kosten van alleen maar het blik. Nu, dat klopt. De kosten van groenten in blik zijn voor 90% de kosten van het blik. Groente, fruit en vlees kost bijna niets. Zoals mijn vader, over iets heel anders overigens, zei: "Het maken van iets, dat wordt niet gewaardeerd." Dat is waar. Het gaat om de toegevoegde waarde.
Dat groente, fruit en vlees bijna niets kosten, dat heeft zijn consequenties. Vooral de hoofdstukken die daarover gaan, vond ik erg interessant. Ik heb een aantal artikelen geschreven over waarom het niet werkt om bijstandsgerechtigden in de groente en fruit teelt in te zetten. Botom line van mijn gedachten was dat bijstandsgerechtigden gewoon veel te duur zijn. Mijn gedachtegang was dat een tomaat kweken in Spanje nu eenmaal goedkoper is dan een tomaat hier in Nederland kweken. De transportkosten van tomaten van Spanje naar Nederland zijn per tomaat nihil, dus de enige manier waarop een kweker hier in Nederland kan concureren is door veel meer tomaten te kweken in de kas, en door te besparen op areidsloon. Ziedaar de link met het artikel over China. Om zo veel mogelijk tomaten te kweken moeten ze zo snel mogelijk groeien en rijpen. Om op arbeidskosten te kunnen besparen moeten er Polen, Bulgaren en illegalen ingezet worden. Over supermarkten en de manier waarop die de markt in hun greep houden, wist ik niets. Ik ben bij dat dit boek me daarover vertelt.
Eigenlijk is dit boek de Europese 'fastfood nation'. Het vertelt volgens mij, anders dan de titel zegt, niet wat er in ons voedsel gaat, maar hoe onze manier van voedselverkrijging veranderd is. Het vertelt daarbij weinig over de katalisator van deze verandering, de computer. 'Just in time'-delivery en 'on demand bussiness' zijn niet per toeval de laatste twintig jaar opgekomen. Het is mogelijk gemaakt door computernetwerken, die real time vooraadbeheer hebben mogelijk gemaakt. Deze stille revolutie door het gebruik van computernetwerken, daarover is nog een prachtig boek te schrijven.
Naar wie moet het nu??
Lag gisteren in mijn brievenbus. Bedankt iiwi. Lijkt me een erg interessant boek.
Ligt al een maand ongelezen naast mijn bed. Ik heb er tot nu toe geen tijd voor kunnen vrijmaken. Maar vandaag ben ik er eindelijk aan begonnen. Erg boeiend en elke keer weer schokkend om te lezen hoe we met dieren omgaan. Later meer.
Wat me vooral bijgebleven is van dit boek, is dat je geen zicht meer hebt op wat er met het voedsel dat je in de winkel koopt, gebeurd is. Wat het allemaal heeft ondergaan voordat het bij jou op je bordje ligt. Dat verse salade in een zakje niet vers is, dat de kip die je eet niet volledig kip is, dat de appel veel te groot en blozend is, dat de arbeidsomstandigheden in de voedselindustrie te wensen over laat en ga zo nog maar even door. Dat dat allemaal niet 'on the label' staat.
Ik werd wel weer wakker geschud en tot handelen aangezet.
In less than half a century, the food chain has been turned upside down. The money made from it has shifted dramatically from the millions of producers at the bottom of the chain to a few corporations at the top. With 2 1/2 billion people out of a global population of about 6 billion dependent on agriculture around the world, the distribution of profits in the chain is not just an academic matter but of vital importance to global stability and development. Food processing and retailing are vastly profitable today but across Europe farmers are going bankrupt despite their vast subsidies, while in developing countries farmers can barely keep alive.
Ik werd wel weer wakker geschud en tot handelen aangezet.
In less than half a century, the food chain has been turned upside down. The money made from it has shifted dramatically from the millions of producers at the bottom of the chain to a few corporations at the top. With 2 1/2 billion people out of a global population of about 6 billion dependent on agriculture around the world, the distribution of profits in the chain is not just an academic matter but of vital importance to global stability and development. Food processing and retailing are vastly profitable today but across Europe farmers are going bankrupt despite their vast subsidies, while in developing countries farmers can barely keep alive.
Boek doe ik vandaag door Gnoe haar brievenbus.
Dank Olifant! Ook voor het kaartje ;-)Update 1 maart 2005
Sorry, maar ik ben gestopt met lezen. Ik weet niet precies wat het is maar ik heb geen zin in verder lezen. Niet omdat ik niet wil horen wat de schrijfster te zeggen heeft: hoewel ik de precieze details misschien niet ken weet ik wel zo'n beetje wat er mis is met onze wereld ;-) En ik geloof niet dat ik me daar meer (of minder ;-) bewust van ben als ik dit boek uitlees. Omdat het op Engeland gericht is vraag ik me bovendien steeds af in hoeverre alles te vertalen valt naar de Nederlandse markt (ja, natuurlijk komt daarin veel overeen, maar toch). Dan kijk ik toch liever naar De Keuringsdienst van Waarde :-)
Maar laat ik even duidelijk zijn: het is een goed leesbaar boek van een prettig kritische dame. Het ligt gewoon aan mij ;-)
tnx Gnoe!
ik ga ook een dappere leespoging wagen :)
ik ga ook een dappere leespoging wagen :)
