Ook jaren later, toen ik met wijd open ogen de wereld in keek, was ik in mijn hart nog onschuldig.

Ik heb dit boek gelezen voor mijn boekenclub. Ik had er geen bezwaar tegen toen het werd gekozen, maar het leek mij niet echt mijn boek. Dat viel reuze mee, het was prima om over de vrouw die zich losmaakte van een Chassidische sekte te lezen. Ik moest wel om de tien bladzijden bedenken dat dit verhaal zich afspeelt in 2000, niet in de jaren 30 of 50 van de vorige eeuw. Ergens in het boek beschrijft ze hoe de vaatwasser schudt en hete stoom produceert en het geluid van de stofzuiger alles overstemt. Dat is zo'n moment waarin je ineens weer beseft dat het niet in een ver verleden speelt, maar in het nu. Deze Chassiden wonen in Brooklyn, en hebben een heel deel van de wijk voor zich. Dat verbaast omdat ik bij sektes toch altijd aan een kleine groep binnen een kerkgenootschap denk, een paar 100 man.

Pas aan het eind van het boek maakt Deborah Feldman zich los van de Chassidische wereld. Daarvoor beschrijft ze haar leven binnen de gemeenschap en de controle van de sekte op alles wat er gebeurt. Het is voor mij een hyper mannelijke wereld. Vrouwen hebben weinig in te brengen, mogen ook niet studeren, want dat is niet nodig. Vrouwen van de Chassiden trouwen rond hun 16e 17e, als ze volwassen zijn, en moeten kinderen baren om de Joodse gemeenschap te herbevolken. Ook Deborah Feldman wordt omstreeks die leeftijd uitgehuwelijkt. Haar stieffamilie, haar moeder is de chassidische sekte ontvlucht, haar vader heeft een laag IQ en is niet in staat om voor haar te zorgen, kiest haar man voor haar uit. Op een moment in haar jeugd, als ze nog jonge puber is en naar school gaat, heeft ze niet de juiste kleren aan voor een meisje, en moet ze naar huis tijdens schooluren om zich netjes te kleden. Ze verbaasd zich over de straten waar ze loopt, waar normaal rond dit uur geen enkele vrouw te vinden is, die zijn thuis en de meisjes naar meisjesschool. Een meisje en vrouw moet zich bedekt kleden, want elke keer als een man een blik werpt op een lichaamsdeel dat bedekt had moeten blijven, begaat hij een zonde, maar erger, de vrouw heeft hem tot die zonde gebracht. Kinderen moeten worden geboren omdat het de verantwoordelijkheid is van de volwassenen om ze op te laten groeien als goede Joden, dat geeft het leven van volwassenen de betekenis.
Deborah Feldman houd van lezen, en de stukjes die zij schrift over lezen en boeken vond ik erg interessant. Ze schrijft gewoon over wat haar in een boek heeft geraakt, waarom ze een hoofdpersoon zo leuk vond en waarom ze bepaalde passages in haar jeugd bij de Chassiden en haar volwassen leven buiten de sekte anders las. Ze mocht natuurlijk niet lezen,dus ze verborg haar boeken. De ergste schande was dat ze een Tora kocht in vertaling. Dat mocht echt niet!! Later als ze volwassen is en denkt over het stappen uit de Chassidische sekte schrijft ze: Ik verwonderde me over het feit dat die schrijvers het vanzelfsprekend vonden dat ze mochten zeggen wat ze wilden en hun diepste geheimen op papier mochten zetten, terwijl ik me niet eens kon voorstellen dat ik op een dag misschien geen geheimen meer zou hoeven hebben.
De Chassiden strijden, dit verbaasde me ook, tegen de staat Israel. Het zionisme is een ongekende rebellie, schrijft Deborah Feldman, wat een belachelijk idee dat we onszelf uit onze ballingschap kunnen verlossen. Ze demonstreren en houden borden met 'vernietig Israel' erop.
Deborah Feldman schrijft openhartig over de seksuele moraal van het huwelijk, en hoe de familie alles wat er in en buiten de slaapkamer gebeurd te weten komt. Het huwelijk lijkt niet tussen twee personen, maar de hele familie. Ze schrijft ook open over de bevalling van haar zoon. Ik weet niet of ik eerder zo beschrijvend heb gelezen over wat het moment van de bevalling betekent voor een vrouw. Door de bevalling krijgt Deborah Feldman behalve haar zoon ook zichzelf weer terug, haar ik die verloren leek te zijn.
Haar zoon wordt besneden, maar ik wist niet dat jongens al zo jong besneden werden, al na een paar weken na de geboorte.
Het is een rare wereld, waar wij ons bijna niets van kunnen voorstellen.

Na een auto ongeluk dringt er bij Deborah Feldman een besef door dat de Chassidische sekte en haar man er niet voor haar zijn en dat ze haar eigen weg wil vinden. Maar eigenlijk gebeurt dat al veel eerder, heel langzaam. Ze gaat verhuizen met haar man, uit het beknellende Brooklyn naar een Chassidische gemeenschap net buiten NY, waar de regels en de controle niet zo scherp zijn. Ze gaat studeren, bookhouden vertelt ze haar man, maar literatuur in werkelijkheid. Ze gaat dus leren autorijden en komt steeds meer in contact met mensen buiten de Chassidische gemeenschap.
Ze begint een blog over haar leven, anoniem. Ik zag ook de Netflix documentaire over de Chassiden, waarin de rabbijn grote tirades houd over de mobiele telefoon. Misschien dat juist het internet en de smartphone ervoor zorgen dat de normale wereld binnendringt in de Chassidische gemeenschap, dat de rabbijn en de andere oude mannen er geen absolute controle meer over kunnen hebben, zoals ze zo lang hadden.

Vrij!