ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ

Αθώοι και φταίχτες, στις γραμμές του μύθου και της ιστορίας

«ΚΕΔΡΟΣ»

Πριν από έντεκα χρόνια, μου τηλεφώνησε μια γυναίκα από τη Σμύρνη. Αναρωτήθηκα προς στιγμήν, τι θέλει. Τίποτα δεν ήθελε, να μου πει μόνο ότι έχει διαβάσει κάποια βιβλία μου και ότι αγαπάει πολύ την Κρήτη. Πότε έκλαιγε, πότε γελούσε. Αυτό κράτησε για είκοσι περίπου λεπτά. Μου έλεγε συγκινημένη για τον ξεριζωμό του παππού της και για την ευχή του να μην πάψουν ποτέ τα εγγόνια του να μιλούν τα κρητικά! Μου τραγούδησε και μια μαντινάδα για τη χαμένη πατρίδα των προγόνων της. Οσο καταλάβαινα, ταραζόμουν. Τι ήξερα για τους Τουρκοκρητικούς; Ουσιαστικά τίποτα. Κι άρχισα από τότε να διαβάζω.

Υστερα βρέθηκα στην επικράτεια του Αλέξιου Κομνηνού κι από κει στην Κασσαβέτεια του Αλμυρού. Ο άνθρωπος χειροκροτητής και χειροκροτούμενος στις λεωφόρους και στα παραδρομάκια της Ιστορίας. Και την ίδια στιγμή μοναχικός χορευτής στου δικού του καημού τα βήματα. Και περνούσε ο καιρός. Μέσα μου, όμως, «δούλευε» πεισματικά η ταραχή από εκείνο το τηλεφώνημα. Ωσπου, πριν από τρία χρόνια, μου ζήτησε ο Μισέλ Φάις ένα κείμενο για τη «Βιβλιοθήκη» στη σειρά «Μια Πόλη, ένας συγγραφέας». Και με συνεπήρε πάλι η ξεχασμένη ανάγκη μου να γράψω κάποτε ένα βιβλίο με κεντρικό πρόσωπο τα σημερινά Χανιά, εμποτισμένα στην Ιστορία. Αρχισα να κρατώ σημειώσεις, να καταστρώνω χρονολόγια, να ψάχνω, να ρωτώ, να φαντάζομαι.

Βροχερός Γενάρης του 2002. Ενας ξένος περιπλανιέται στην πόλη. Τα κτίσματα, οι δρόμοι, οι τάφοι, τα γεγονότα. Λίγο λίγο, το βιβλίο αρχίζει να γίνεται, ακολουθώντας τις διαδρομές του ξένου. Ποιος είναι και τι ζητάει στα Χανιά; Εν τω μεταξύ μια γυναίκα δέχεται ένα ανώνυμο τηλεφώνημα. Ενας άλλος μοχθεί με τις εμμονές και τις εικόνες του. Το πτώμα μιας νεαρής σ' ερημική παραλία. Συνθήματα στους τοίχους, οι πολιτισμοί που διασταυρώνονται, η ζωή που επιμένει. Ολα αλλάζουν αλλά και κάτι μένει που λιμνάζει. Φιλίες, αειθαλή δέντρα, έρωτες. Το αίμα. Το κρητικό πέλαγος φουρτουνιασμένο. Οι επιχειρηματικοί όμιλοι, οι μετανάστες. Ενας αυτόχειρας, ένα πηγάδι. Ο αστυνόμος που θυμάται. Αλλά το παρελθόν δεν είναι τόπος. Αθώοι και φταίχτες, στις γραμμές του μύθου και της ιστορίας.

Κι έπρεπε για άλλη μια φορά να υποδυθώ τους ήρωές μου, σ' ένα βιβλίο που φιλοδοξούσε να ζωντανέψει το παρελθόν μέσα από το σήμερα και να φωτίσει το σήμερα μέσα από το παρελθόν. Κι έτσι να μείνει. Δεν θα μιλήσω για την περιπέτεια, τις χαρές και το μόχθο μου, γράφοντας. Θα πω μόνο ότι παρά το μνημονικό φορτίο και την ένταση των ηρώων του, παρά το σκεπτικισμό και τους συμπλεκόμενους κόσμους του, θα μπορούσε να διαβαστεί και σαν ένα σύγχρονο, με αστυνομική υφή, μυθιστόρημα.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 20/02/2004


Το βιβλίο αυτό ειλικρινά σε προκαλεί να το αφήσεις στη μέση καθώς το διαβάζεις. Σου δημιουργεί την αίσθηση ότι καταναγκαστικά πρέπει να μάθεις τα πάντα για την ιστοριογεωγραφία των Χανίων, σα βιβλίο Ιστορίας του Λυκείου με λιγότερη όμως χρονολογική τάξη και ειρμό. Κι από την άλλη ο τρόπος γραφής, ο ρεαλισμός στη γλώσσα και την πλοκή υπόσχονται ότι θα σου αφήσει κάτι. Και κάνεις κουράγιο και συνεχίζεις την ανάγνωση... Σχεδόν εξακόσιες σελίδες, φορμάτ με απίστευτα μικρά γράμματα , πλήρης σελίδα, μεγάλες παράγραφοι, καθόλου διάλογοι. Για την ακρίβεια πάρα πολλοί διάλογοι όλοι δοσμένοι σε πλάγιο λόγο. Μόνιμο πλάγιο λόγο που σε μελαγχολεί, σε αποστασιοποιεί, σε αγχώνει. Αμέτρητες ιστορικές πληροφορίες για ολόκληρη την πόλη των χανίων, τα κτίρια, τους ανθρώπους, τις εθνότητες, τους άρχοντες. Και μία αστυνομική πλοκή με πολυπρόσωπο καστ που από κεφάλαιο σε κεφάλαιο κάθε ένας γίνεται για λίγο αφηγητής, ή αν θέλεις κεντρικό πρόσωπο της συγκεκριμένης εξέλιξης της ιστορίας.
Ειλικρινά πολύ κουραστικό βιβλίο, ειδικά για τον μη Χανιώτη, ή τον μη μυημένο ιστορικά. Έχει όμως μια μαγεία. Όταν το τελείωσα μου έδωσε την αίσθηση ενός τεράστιου αραβουργήματος, ένα εργόχειρο λεπτοβελονιάς με μικροσκοπικά σχέδια κεντημένα πάνω σε λεπτό τούλι. Και είσαι υποχρεωμένος να το μελετήσεις βελονιά τη βελονιά, μοτίβο με μοτίβο, καρέ με καρέ για να φτάσεις στην τελική εικόνα. Για να το δεις στο τέλος όμορφο αλλά απρόσιτο, κρυμμένο στην αχλή του πέπλου του, στρογγυλεμένο μέσα στην ίδια του τη λεπτομέρεια. Χαίρομαι που άντεξα να το διαβάσω και ειλικρινά το θεωρώ άθλο για τη συγγραφέα να γράψει ένα τέτοιο βιβλίο. Επειδή όμως το έγραψε για την πόλη της και για να γιορτάσει με προσωπικό τρόπο τα τριάντα χρόνια της στη λογοτεχνία, πιστεύω ειλικρινά ότι απευθύνεται περισσότερο στους πατριώτες της τους Χανιώτες, που ελπίζω να το δουν με τη νηφαλιότητα που αντιλαμβάνεται η ίδια την ιστορία του τόπου της....

WILD RELEASE NOTES:

Για τη βιβλιοθήκη του αντικαρκινικού του Αγίου Σάββα.