Sándor Márai (2000) Gloed. Amsterdam: Wereldbibliotheek. 156 pagina's.

Gekregen voor mijn 27e verjaardag. Uiteindelijk pas gelezen op 23 januari 2004.

Beschrijving van www.wereldbibliotheek.nl:
Een oude generaal krijgt op een dag een brief waarin een vriend van lang geleden, Konrád, zijn komst aankondigt. Dat is voor Henrik, de generaal, een schok. Van jongsaf waren zij onafscheidelijk, ondanks hun verschillende achtergrond en afkomst. Tot Konrád plotseling verdween, niet lang na Henriks huwelijk met de mooie Krisztina. Het bezoek van Konrád - na 41 jaar - brengt een stroom van prachtige en pijnlijke herinneringen bij de generaal op gang.

Henrik en Konrád delen een geheim met een bijzondere kracht, 'een kracht die het weefsel van het leven verschroeit als een kwaadaardige straling, maar aan het leven tegelijk een spanning, een verhoogde temperatuur geeft'.

Eén avond, één nacht duurt de ontmoeting van de twee oude mannen. Hun laatste gesprek is een duel zonder wapens, en veel wreder. Met mededogenloze openhartigheid praten zij over passie en vriendschap, over waarheid en leugen. Wat is er 41 jaar geleden gebeurd? En was het verhaal van Konrád onvermijdelijk?

Het verhaal wordt verteld met een rust en overtuigingskracht waar je als lezer van schrikt. Diepe indruk maakte het boek op pers én publiek in Italië en Duitsland. Die Zeit noemde het 'een literaire sensatie', de Corriere della Sera 'een boek van tijdloze schoonheid' en Willem Kuipers schreef naar aanleiding van de Duitse vertaling in de Volkskrant een juichende bespreking waarin hij het had over 'een onvergetelijk boek'.

Sándor Márai werd op 11 april 1900 geboren in het Hongaarse Kassa (nu Košice, Slowakije) in een welgesteld burgerlijk milieu. Hij studeerde letterkunde in Leipzig, Frankfurt en Berlijn, vertaalde Trakl en Kafka in het Hongaars en was van 1923 tot 1929 correspondent van de Frankfurter Zeitung in Parijs. Vanaf 1929 publiceerde hij romans, verhalen, gedichten, essays en toneelstukken. Gedurende de nazitijd leidde hij in Boedapest een teruggetrokken leven. In 1948 ontvluchtte Márai het communisme en ging in ballingschap, tot 1950 in Zwitserland, tot 1952 in Italië, daarna in de Verenigde Staten, van 1958 tot 1979 weer in Italië en uiteindelijk in de vs. Zijn boeken werden in Hongarije verboden en verschenen vrijwel onopgemerkt in het buitenland. De laatste jaren van zijn leven leidde hij met zijn vrouw en aangenomen zoon een eenzaam bestaan in San Diego, waar hij op 22 februari 1989 zelfmoord pleegde. Márai wordt sedert zijn herontdekking in 1999 door literatuurliefhebbers algemeen beschouwd als een van de belangrijkste Europese schrijvers van de twintigste eeuw.

En wat vond ik ervan:
Toen ik het boek dichtsloeg, maar ook al tijdens het gesprek van Kónrad en Henrik voelde ik de teleurstelling - die zij (Henrik in ieder geval) volgens mij ook gevoeld moeten hebben: 41 jaar wachten op een confrontatie. En dan wordt die realiteit en daarmee neem je iets weg: namelijk dat je 41 jaar en een aantal op-de-dag-precies-bijgehouden-dagen met elkaar bezig bent geweest. Verbonden geweest dus eigenlijk. En de dood hebt uitgesteld. Nu is het af en kan er nog maar één ding volgen.

Ik ergerde me aan de macho omschrijvingen van Henrik ('vriendschap is voorbehouden aan mannen') en überhaupt aan de minderwaardige rol van vrouwen ('drank, eten en meisjes zijn de zaken waarmee je jezelf verwent'). Het verhaal mag dan omstreeks 1900 spelen, dat rechtvaardigt voor mij niets. Dan heb ik liever een naturalistische roman die een poging doet inzicht te verschaffen in de vrouwelijke psyche.

Ik heb nagedacht over de vraag waarom veel lezers geneigd zijn zich met Henrik te identificeren. Volgens mij is die vraag vrij eenvoudig te beantwoorden, maar misschien stel ik 't allemaal te gemakkelijk: Ten eerste
is daar Henriks vader die Kónrad bestempelt als 'anders'. Henrik gaat uit, heeft vriendinnen; Kónrad blijft thuis en legt zichzelf kuisheid op. Kónrad is arm, maar gaat willens en wetens accoord met een levensinvulling die zijn ouders tot armoede drijft; Henrik kan doen en laten wat 'ie wil. Kónrad zwIJgt al die tijd, tot de bewuste dag in het bos- dus hoe kónden wij als lezers ons ook met hem identificeren? Kónrad vlucht. Tot slot is gedurende het gesprek Henrik degene die het woord voert - ook hier: hoe zouden wij ons dan überhaupt met Kónrad moeten kunnen identificeren?

Bij mij riep de 'jachtscène' enige scepsis op: 'Henrik kan dit wel zo beweren, maar wIE zegt dat dit is wat er echt is voorgevallen?

Gloed viel mij, na alles wat ik erover gehoord had, best tegen. De machokant is één ding, maar ik vond het af en toe ook gewoon slecht geschreven: rare herhalingen van woorden bijvoorbeeld. (Ik weet dit aan de vertaling). De figuur van Nini (de min) maakte veel goed. Zo ook de beschrijvingen: ik heb toch wel het idee dat ik inzicht heb gekregen in een heel andere tijd en een heel ander land.

Vol goede moed begon ik aan dit boek. Zoveel juichende recensies, dan moet het wel goed zitten. Tja, dat viel vies tegen.
Misschien ligt het aan mij, maar ik kon me echt bijna niet door de ellenlange beschrijvingen en bespiegelingen heen geworsteld krijgen. Het boek is gewoon slecht geschreven (of vertaald), en bovendien gebeurt er niks. Nou is dat nog niet zo erg, maar de dingen die er niet gebeuren worden wel tot vervelens toe herhaald. Hoewel er gezegd wordt (door Wilmar) dat de meeste mensen zich identificeren met Henrik, was de enige met wie ik me nog een heel kelin beetje kon identificeren Konrad. Als ik mocht kiezen tussen mijn hele leven naar Henrik's monologen luisteren, of gewoon vluchten en lekker in de tropen wonen, nou dan wist ik het wel....
Ik heb twee maanden over het lezen van dit boek gedaan (het heeft een bladzijde of 150), en ik zou degene die het vindt aanraden om in die twee maanden gewoon twaalf boeken te lezen die wel de moeite waard zijn, en deze te laten liggen......