Στον απόηχο των γεγονότων της πρόσφατης Ιστορίας, στην προπολεμική και μεταπολεμική Θεσσαλονίκη, στην Αμερική των "παιδιών των λουλουδιών", στο Μόναχο του Μαύρου Σεπτέμβρη και την Αθήνα του Πολυτεχνείου και του σήμερα ξετυλίγονται και συνυφαίνονται δύο παράλληλες ιστορίες, της Ραχήλ και του Γιάννη.

Η Ραχήλ, μια από τις κόρες του Ισραήλ, κλήθηκε σε κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας να πάρει αποφάσεις που καθόρισαν όχι μόνο τη δική της πορεία, αλλά και τη ζωή του γιου που έχασε.

Ο Γιάννης είναι αυτός που θα πρέπει να κρίνει τις αποφάσεις της μητέρας του, της Ραχήλ, και να σκεφτεί αν θα τη συγχωρήσει για όσα του στέρησε, καθώς ταυτόχρονα προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τις δικές του μνήμες και ενοχές που τον στοιχειώνουν.

Ένα μυθιστόρημα για ένα μεγάλο έρωτα και μια προδοσία, που διατρέχει την πιο σκοτεινή και απάνθρωπη περίοδο του 20ού αιώνα και μας θυμίζει πως οι άνθρωποι μπορεί να μη λησμονούν αλλά μπορούν και πρέπει να συγχωρούν πριν να είναι αργά.

Μετά το αξεπέραστο Ο χορός των μυστικών η Ελένη Τσαμαδού επιστρέφει για μια εξομολόγηση ζωής. Η ιστορία εκτυλίσσεται σε δύο επίπεδα: η Ραχήλ γράφει στο παιδί της τις αναμνήσεις της και ο γιος της Ραχήλ διαβάζει τις λέξεις της μάνας που τον εγκατέλειψε μωρό παιδί μόνο με τον πατέρα του, ψάχνοντας να καταλάβει γιατί του γράφει όσα γράφει και ψάχνοντας στην ψυχή του για να δει αν υπάρχει περιθώριο συγχώρεσης ενώ ταυτόχρονα θυμάται κι αυτός τις δικές του ερωτικές περιπέτειες.

Η Ραχήλ είναι Εβραία, γεννιέται τη δεκαετία του 1920 στη Θεσσαλονίκη και ζει μια άνετη οικονομικά ζωή. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές της σπουδάζει στην Ελβετία καλούς τρόπους κι εκεί ερωτεύεται τον Μαξ, έναν άντρα που τη γοητεύει. Ο Μαξ αποβλέπει στην περιουσία της και την πείθει να γίνει δική του, όμως μένει έγκυος! Μετά από κάποιες ανατροπές στην υπόθεση ως προς την πραγματική ταυτότητα του απατεώνα και την έκτρωσή της, η Ραχήλ επιστρέφει στην πατρίδα της ταπεινωμένη. Με το ξέσπασμα του πολέμου γίνεται νοσοκόμα και βοηθάει στο μέτωπο. Μετά την εισβολή των Γερμανών μεταφέρεται μαζί με όλους τους Εβραίους στο Άουσβιτς. Εκεί....

Ταυτόχρονα μαθαίνουμε για την ερωτική ζωή του Γιάννη, που μεγαλώνει μόνος με τον πατέρα του και αναρωτιέται γιατί τον εγκατέλειψε η μάνα του και τι γυναίκα είναι κάποια που αφήνει το σπλάχνο της να μεγαλώσει μακριά από την πατρίδα χωρίς κανένα σημάδι ενδιάφεροντος από τη μεριά της. Το κείμενο της μητέρας του τον βοηθά να θυμηθεί αποσπάσματα από τη δική του ζωή, να βάλει στις σωστές της διαστάσεις τη σχέση του με τη Μαρίνα, την κοπέλα του και να προχωρήσει στη ζωή του. Οι τελευταίες σελίδες όμως του αποκαλύπτουν τι πραγματικά συνέβη και αναγκάστηκε η μητέρα του να τον αφήσει να φύγει μακριά της.

Η γραφή παραμένει αγαπημένη: λόγος άμεσος, ευθύς, ένα ποτάμι από εικόνες και συναισθήματα ξεχειλίζει και παρασύρει τον αναγνώστη στα κόκκινα ποτάμια του πολέμου και στα μαύρα μονοπάτια του έρωτα. Σε κάποια σημεία φλύαρο, με αρκετές σελίδες να χαλαρώνουν κάπως την πλοκή και να διακόπτουν την ένταση των σκέψεων όμως, παρ' όλο που η πρωταγωνίστρια αναλύει τον τρόπο σκέψης της, τα αισθήματά της, τις ανάγκες της, τουες έρωτές της, τη νοοτροπία της κλπ. αυτό δεν καταντά βαρετό, χάρη στην πένα της συγγραφέως. Τα απομνημονεύματα είναι λόγια που σίγουρα θα ακούσει κάποιος από μια γυναίκα της διπλανής πόρτας, ό,τι ποτίζει τις σελίδες είναι ειπωμένο και βιωμένο από μια μέσης ηλικίας και νοοτροπίας γυναίκα που όλοι έχουμε συναντήσει.

SPOILERS

Πάμε στις αντιρρήσεις. Δύο είναι τα βασικά σημεία που ανατρέπουν τα πάντα: τι αναγκάστηκε να κάνει η Ραχήλ στο Άουσβιτς και γιατί εγκατέλειψε το παιδί της. Ομολογώ ότι θεωρώ υπερβολικές και τις δύο αντιδράσεις. Η αγωνία της Ραχήλ είναι να τη συγχωρήσει ο γιος της που αναγκάστηκε ως νοσοκόμα να συνεργαστεί κρυφά στο στρατόπεδο με τη βοηθό του Μέγνκελε και να κάνει εκτρώσεις σε εγκύους εβραίες για να μην πέσουν στα νύχια του Μένγκελε και βασανιστούν φριχτά. Δεν μπορώ να πω ορθά κοφτά τι είναι σωστό και τι λάθος. Με τη δική μου αντίληψη και τη δική μου νοοτροπία, η γυναίκα αναγκάστηκε να το κάνει υπό τις δεδομένες συνθήκες, ούτε επιλοή της ήταν ούτε ήθελε να το κάνει. Από κει και πέρα, έχουμε να κάνουμε με μια ταπεινή εβραία, σχετικά θρήσκα και ταπεινή, οπότε ένιωσε έτσι. Για μένα δεν ήταν δα και φλέγον ζήτημα.

Ως προς τη μέγιστη αποκάλυψη της εγκατάλειψης: η Ραχήλ επέστρεψε στην Ελλάδα και παντρεύτηκε Αμερικανό αξιωματικό που εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Βαπτίστηκε χριστιανή για να παντρευτούν αλλά όταν γεννήθηκε ο γιος της το θεώρησε δώρο από τον Θεό και συγχώρεση άνωθεν για τα εγκλήματα που διέπραξε στο στρατόπεδο, οπότε θεώρησε να κάνει περιτομή στο μωρό και να το αφιερώσει στον εβραϊσμό. Ο σύζυγος, έξαλλος που τον κορόιδεψε για τα αισθήματά της και κατά βάθος παρέμεινε εβραία, μακριά από τις διδαχές του χριστιανισμού (!), τη χώρισε και της πήρε και το παιδί στην Αμερική! Νομίζω ότι αυτό είναι αρκετά υπερβολικό από μόνο του και δε χρειάζεται να σχολιάσω περαιτέρω.

Σε γενικές γραμμές ευκολοδιάβαστο, πλούσιο σε συναισθήματα, ωραίο σε περιγραφές, ωραία δίνονται τα ιστορικά στοιχεία της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας (δε γνώριζα για τον βομβαρδισμό της την πρώτη μέρα της Κατοχής), ωραίο κείμενο αλλά υπερβολικό στα ανωτέρω σημεία.

Στα χέρια μου από τη συνάντηση του Ιουλίου!

Το συνιστώ στον επόμενο αναγνώστη,όχι μόνο για να διαβάσει σχετικά με την πολύπαθη ζωή της πρωταγωνίστριας,αλλά και για να μάθει τί σημαίνει τελικά να μην κρίνεις πριν γνωρίσεις καταστάσεις,αλλά και τί σημαίνει συγχώρεση.Καταπληκτικό και καθόλου κουραστικό.

Μου το έδωσε ο Panost στη ''Βύνη"

Ενα βιβλίο που διδάσκει ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τους ανθρώπους χωρίς να γνωρίζουμε τι κρύβεται πίσω από τις ενέργειές τους. Τελικά η συγχώρεση είναι μεγάλο αγαθό και όταν γίνεται επέρχεται η λύτρωση.
Το συνιστώ στον επόμενο αναγνώστη.

Αχ τι καλά! Μια ακόμα Τσαμαδού! Θα διαβαστεί όσο πιο γρήγορα γίνεται!

Ενα καλογραμμένο βιβλίο που διαβάζεται απνευστί, όπως και τα υπόλοιπα της καλής αυτής συγγραφέως. Το βιβλίο αποτελεί μια κατάθεση ψυχής από μια γυναίκα που αποχωρίστηκε από τον γιό της όταν αυτός ήταν ακόμα βρέφος και γράφει για να του περιγράψει την ζωή της και τους λόγους για τους οποίους μεγάλωσε μακριά από την φυσική του μητέρα. Παράλληλα περιγράφει το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε, την προπολεμική Θεσσαλονίκη και Πάτρα, τις σπουδές της στη Ζυρίχη, τον Ελληνοαλβανικό πόλεμο, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και τέλος τον πόλεμο της Κορέας. Το βιβλίο ισορροπεί ανάμεσα στις ιστορικές πληροφορίες και στην προσωπική πορεία της αφηγήτριας, αντίθετα με τα περισσότερα σύγχρονα ελληνικά μυθιστορήματα. Οι πληροφορίες είναι τόσες ώστε να γίνουν κατανοητές οι συνθήκες της ζωής της ηρωίδας, χωρίς να πνίγουν την αφήγηση. Επίσης είναι άριστη η απόδοση των κανόνων δικαίου μιας παλαιότερης εποχής. Η συγγραφέας ήταν δικηγόρος και γράφει με ακρίβεια για το οικογενειακό δίκαιο της εποχής. Ενα συνολικά απολαυστικό βιβλίο, το συστήνω ανεπιφύλακτα!

Επεστράφη. Θα απελευθερωθεί.

Στα χερια μου.