Δεν υπήρχε τρόπος να ξεφύγει κανείς από τις συμπτώσεις. Μια ξαφνική καλοκαιρινή βροχή και... η ζωή του αλλάζει. Το τυχαίο γίνεται κάτι παραπάνω από σημαντικό, σε βαθμό που να ξεκλειδώνει ένα προ σαράντα ετών μυστήριο.

Ο Νικόδημος είναι ο μικρός γιος, αλλά κυρίαρχος της οικογενειακής μυθολογίας είναι ο Άλλος. Ο μεγάλος απών. Ο αυτόχειρας αδερφός και "γιος του δάσκαλου", που συνέχισε να υπάρχει εντατικά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν το χαμό του.

Μια ξαφνική καλοκαιρινή βροχή θα θέσει συνειδησιακά διλήμματα στον μεσήλικα πλέον μικρότερο αδερφό, που ως τότε ήταν μόνο παρατηρητής. Τώρα, όμως, είναι εκείνος που θα ψάξει εξαρχής τη ζωή του -μέσα από δύσβατες διαδρομές- και θα έρθει αντιμέτωπος με μια αμείλικτη, κάποτε, στην έπαρσή της παρέα αγοριών.

Όσο κι αν πονάει η αλήθεια και τα αντιφατικά γεγονότα που παρεμβαίνουν στην αναζήτησή του, εκείνος θα ακολουθήσει τα ίχνη που πιστεύει πως καθορίζουν το αίσθημα του δικαίου. Για να δικαιώσει την ηθική του πένθους που τον πονά. Αμυνόμενος στο βαρύ κλίμα μιας μίζερης Αθήνας, θα παραμείνει αμετακίνητος στις εμμονές του. Τώρα, όμως, πρέπει να σταθεί απέναντί τους. Μόνος. Όπως πάντα....

Είμαι δηλωμένος οπαδός της γραφής του Ξανθούλη. Από το πρώτο του βιβλίο που διάβασα "Το πεθαμένο λικέρ". Ο Ξανθούλης κουβαλάει μία τρέλα στη γραφή, αναπάντεχες λέξεις, μεταφορές και εικόνες. Μία αποδόμηση εννοιών με τρόπο που τις κάνει να φωτίζονται καλύτερα. Και μου αρέσουν οι βαθύτατα σεξουαλικές έως διαστροφικές εμμονικές του, όπως και οι ακροβασίες του στα όρια του μεταφυσικού. Και όπως κάθε φορά διαπιστώνω, μου αρέσει ο Ξανθούλης ακόμα και όταν δε μου αρέσουν τα βιβλία του.

Εδώ δε συνέβη αυτό. Δε με συνεπήρε η γραφή αλλά μου άρεσε για άλλη μια φορά. Δε με συνεπήρε η υπόθεση αλλά μου άρεσε περισσότερο από πολλές άλλες στα βιβλία του Ξανθούλη. Νομίζω ότι είναι ένα από τα πιο "ήπια" βιβλία του, γεγονός που λειτουργεί και θετικά και αρνητικά. Θετικά, γιατί μπορεί να διαβαστεί εύκολα από όλους χωρίς να ξενίσει ιδιαίτερα ή να απωθήσει - όπως ας πούμε η "Οικογένεια μπες βγες" ή το "του φιδιού το γάλα". Αρνητικά, γιατί φαίνεται να του λείπει αυτή η σπίθα που θα το απογειώσει σε ουρανούς έμπνευσης ή παραληρηματικής αναγνωστικής απόλαυσης.

Που μοιάζει αυτό το βιβλίο σε Ξανθούλη; Κατ' αρχάς την πρώτη εμμονή του την ομολογεί ο ίδιος ο συγγραφέας στο επίμετρο. Το βλέμμα του Γερμανού ηθοποιού Χορστ Μπούχολτς - που αναφερόταν αρκετά και στο "του φιδιού το γάλα" - που η φωτογραφία του κοσμεί για δεύτερη φορά εξώφυλλο βιβλίου του Ξανθούλη. (Τώρα που μου ήρθε: εγώ στα πόσα βιβλία θα μπορώ να διαλέγω μόνος μου τα εξώφυλλα των βιβλίων μου αγαπητή Διόπτρα;*). Δεύτερη εμμονή - έστω, του ήρωα του βιβλίου- ο Γάλλος σκηνοθέτης και κινηματογραφιστής Λουί Μαλ στον οποίο υπάρχει ένα σχεδόν μίνι αφιέρωμα στο βιβλίο. Δε λείπουν ούτε οι αναφορές σε διάσημες ηθοποιούς του παγκόσμιου σινεμά .

Παρά την κάπως μουδιασμένη αρχή του βιβλίου που με παραξένεψε γιατί είχε εσωτερικότητα αλλά χωρίς τους λεκτικούς ακροβατισμούς που συνηθίζει ο συγγραφέας, το βιβλίο τελικά είναι κυρίως ένα βιβλίο πλοκής που ξεφεύγει από το στυλ ας πούμε της "Εποχής των καφέδων" -ένα βιβλίο ατμοσφαιρικό εσωτερικής αναζήτησης και ωρίμανσης. Ο κεντρικός ήρωας Νικόδημος ψάχνει κι εδώ στο παρελθόν του προσπαθώντας να συμφιλιωθεί με τις παιδικές του μνήμες ως παιδί του Δάσκαλου, ή μάλλον ως αποπαίδι του Δάσκαλου της πιο εμβληματικής και επιβλητικής φυσιογνωμίας στο χωριό Τριφύλλι. Η μνήμη και οι εμπειρίες επανέρχονται για να αποκατασταθούν και να καθαρθούν προς το τέλος της ζωής του και κυρίως προσπαθεί να αποκαταστήσει εντός του τη στρεβλή εικόνα για τον κανονικό "γιο του Δάσκαλου", τον άλλο, τον εκλεκτό, τον μεγαλύτερο, εξυπνότερο, δυνατότερο, τολμηρότερο, το Βασίλη. Το γιο που ο πατέρας του ξεχώρισε εξ αρχής και μαζί με τους δύο κολλητούς του φίλους και μαθητές επίσης του Δασκάλου, ανήγαγε σε μία τριανδρία ελπίδας για το μέλλον, υπέρμετρης φιλοδοξίας και αδιαμφισβήτητης υπεροχής. Δεν είναι τυχαίο ότι η μόνη κλασσική Ξανθουλική σεξοδιαστροφική σκηνή του βιβλίου είναι ο Δάσκαλος να πληρώνει την Πέτραινα για να μυήσει τα δωδεκάχρονα καμάρια του στα μυστικά του σαρκικού έρωτα. Όλα μαζί και με οδηγίες χρήσεως.

Και όπως ο αναγνώστης ξεκινά με μία ενδόμυχη αποστροφή τόσο για το Δάσκαλο όσο και για την εκλεκτή του τριάδα, η κατάληξη του αδερφού Βασίλη έρχεται να ανατρέψει τόσο τις δικές μας αυταπάτες όσο και τα στερεότυπα της ζωής του ήρωα. Ο Βασίλης εν μέσω δικατατορίας και ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία μαζί με τους φίλους του,με μέλλον λαμπρό μπροστά του και προσδοκίες πίσω του, αυτοκτόνησε σε ένα στρατόπεδο της Κομοτηνής. Ο Νικόδημος έρχεται χρόνια ολόκληρα μετά να τον θυμηθεί, να αναρωτηθεί, να ψάξει σε μνήματα, σε πουκάμισα φιδιών, στις αναμνήσεις κουκιών και ένστολων εμπύρετων κηδειών, σε φλέβες που εκρήγνυνται και σκηνές που ξεπροβάλλουν από το παρελθόν σαν τηλεμεταφορικές για να μάθει τι είχε συμβεί. Και ίσως να αποδώσει δικαιοσύνη.

Ένα άγνωστο σχεδόν αδύνατο να ανευρεθεί βιβλίο μίας επίσης άγνωστης συγγραφέως που τυχαία θα πέσει στα χέρια του, φαίνεται κατά περίεργο τρόπο να περιγράφει πλήρως την ιστορία που τον αφορά, διαφορετική όμως από την επίσημη εκδοχή του καιρού της αυτοχειρίας. Και ο Νικόδημος θα βρεθεί να πρέπει να αντιμετωπίσει συνολικά τις σχέσεις του με όλα τα μέλη της οικογένειάς του. Τον θανόντα από μαράζι για το γιο του πατέρα του, την ήρεμη δύναμη της αδερφής του Χρυσής - επίσης δασκάλας- και τις δίδυμες αδερφές του με τους ασμένως επιλεγμένους και σαφέστατα επιτυχημένους συζύγους τους.

Και όλα αυτά από ένα βλέμμα ενός Γερμανού ηθοποιού. Τελικά οι εμμονές των ανθρώπων μπορούν να είναι εξόχως δημιουργικές.

* H Διόπτρα απάντησε στην ερώτησή μου: Στα 1.500.000 αντίτυπα που έχουν πουλήσει όλα τα βιβλία του Ξανθούλη σε Ελλάδα και εξωτερικό. Δε θα ζω μάλλον τότε...